Przemysł bananowy

W Ameryce Łacińskiej, a także coraz częściej w Afryce i Azji, banany eksportowe uprawiane są głównie na plantacjach, gdzie rośliny mogą tworzyć wielokilometrowe monokultury. Ich utrzymanie wymaga ogromnych inwestycji – od nawadniania i transportu po technologię i urządzenia do pakowania. Plantacje, które zazwyczaj znajdują się pod kontrolą firm krajowych lub dużych korporacji zatrudniają pracowników do wielu zadań – od zbiorów do pakowania.  

Z kolei uprawa bananów przez drobnych rolników wiąże się z mniejszymi inwestycjami i większym nakładem pracy fizycznej. Ze względu na mniejszą skalę działalności, wielu plantatorom bananów trudno jest konkurować z większymi gospodarstwami, które zaopatrują duże międzynarodowe firmy. Stawia ich to w wyraźnie niekorzystnej sytuacji, jeśli chodzi o konkurencyjność oraz możliwość rozwijania działalności.

Aktualne wyzwania

Każdego roku na świecie produkuje się miliony ton bananów, co sprawa, że to ważny surowiec na światowych rynkach. Przed branżą stoją jednak poważne problemy.

• Zmiany klimatu i choroby roślin zagrażają plonom. Rolnicy zmagają się z takimi wyzwaniami jak susze, powodzie i huragany, a także z infekcjami grzybiczymi jak Tropical Race 4 (TR4), których zwalczanie bywa kosztowne.  
• W niektórych krajach na plantacjach bananów dochodzi do łamania praw człowieka. Obejmuje to płace na skandalicznie niskim poziomie, które nie pokrywają podstawowych potrzeb. Zdarza się, że pracownicy są zobowiązani do pracy przez 14 godzin dziennie, sześć dni w tygodniu, bez wynagrodzenia za nadgodziny. Umowy krótkoterminowe lub zatrudnianie z dnia na dzień stają się coraz bardziej powszechne. 
• Brak równowagi na rynku. Niewielka liczba firm w sektorze owocowym ma duży wpływ na międzynarodowy handel bananami. Sprzedawcy detaliczni również często oferują duże zniżki na banany, a walka o klientów czasami powoduje, że cena banana spada poniżej kosztów produkcji. Ta presja cenowa stawia producentów bananów w jeszcze trudniejszej sytuacji. 
• Konsekwencje dla środowiska i zdrowia ludzkiego. Niektóre chemikalia stosowane do zwalczania szkodników i chorób nie tylko wpływają na środowisko, na przykład zanieczyszczając wodę, ale także na zdrowie pracowników i ich społeczności, a dalej – na zdrowie konsumentów.

„Najwyższej jakości banany na półce w supermarkecie to wynik naszej ciężkiej pracy – pracy rolników”.

Roberto Gallo Castro, rolnik uprawiający banany, kooperatywa APBOSMAM, Peru

Co zmienia Fairtrade?

Banany są uprawiane zarówno na małych farmach, jak i na dużych plantacjach. Jednak wysoce konkurencyjny rynek powoduje presję cenową w tym sektorze, co ostatecznie odbija się na farmerach. Oto jak ich wspieramy.

• Producenci bananów Fairtrade otrzymują cenę minimalną Fairtrade. Cena ta jest zabezpieczeniem finansowym, pomagającym rolnikom kontynuować działalność w przypadku spadków cen na giełdach międzynarodowych. 
• Premia Fairtrade – wypłacana oprócz ceny sprzedaży spółdzielniom rolniczym – jest przeznaczona na inwestycje w wybrane przez rolników i pracowników projekty biznesowe lub społeczne. Może obejmować usługi opieki zdrowotnej, finansowanie edukacji dzieci, lepsze warunki mieszkaniowe lub szkolenia. 
• Standardy Fairtrade – to zestaw regulacji, których celem jest poprawa warunków zatrudnienia i ochrony praw pracowników na dużych plantacjach.
• Płaca podstawowa Fairtrade oznacza wyższe wynagrodzenia dla tysięcy pracowników na plantacjach bananów. Nowe zasady dotyczące obliczania różnicy między kosztami życia a dochodami pracowników umożliwiają firmom zniwelowanie tej różnicy.
• Fairtrade wspiera drobnych rolników w celu poprawy ich dochodów i pozycji przetargowej w łańcuchach dostaw bananów. 
• Fairtrade przyczynia się do zmniejszenia śladu środowiskowego produkcji bananów poprzez zachęcanie do zrównoważonego rozwoju z użyciem lepszych praktyk rolniczych, zmniejszających ślad środowiskowy.