Podczas globalnej pandemii COVID-19 wiele zamówień zostało anulowanych, transport wstrzymany, a miejsca pracy zamknięte bez wcześniejszego powiadomienia. 

Związki zawodowe pokazały swoją wartość, podnosząc świadomość i zwracając uwagę na nieuregulowane wynagrodzenia pracowników. Związki były również na pierwszej linii frontu, walcząc o i dostarczając środki ochrony osobistej (PPE), szkolenia, a nawet żywność. 

Niemniej jednak, niektóre firmy postrzegają związki zawodowe jako kosztowne zagrożenie. W Fairtrade związki zawodowe mają zarówno władzę decyzyjną, jak i doradczą, i nieustannie pomagają poprawiać interwencje Fairtrade w zakresie praw pracowników. 

Związki zawodowe od dawna są reprezentowane w zarządach kilku krajowych organizacji Fairtrade w poszczególnych krajach. W 2010 roku Fairtrade ustanowiło Komitet Doradczy ds. Praw Pracowników składający się ze związkowców i rzeczników. Komitet ten ma wpływ na opracowywane strategie, standardy i programy. Ponadto, wyznaczono miejsce dla przedstawiciela pracowników w Komitecie Standardów Fairtrade, ośmioosobowym organie, który omawia i zatwierdza wszystkie standardy Fairtrade. 

„Związki zawodowe są prawowitym głosem pracowników w miejscach pracy na całym świecie, gdzie produkowane są produkty Fairtrade,” mówi Wilbert Flinterman, starszy doradca Fairtrade ds. praw pracowników i relacji ze związkami zawodowymi. 

„Aktywnie angażujemy je, aby uzyskać wskazówki, jak priorytetyzować różne kwestie pracownicze i najlepiej realizować naszą misję poprawy życia pracowników,” dodaje. 

Standardy i nie tylko 

Fairtrade dąży do promowania praw pracowników i wolności zrzeszania się na różne sposoby. Standardy Fairtrade zawierają kilka powiązanych wymagań.  

Na przykład, standard wymaga, aby plantacje podpisały gwarancję prawa do zrzeszania się i wywiesiły ją w lokalnych językach w miejscu pracy. Musi istnieć związek zawodowy lub niezależna, demokratycznie wybrana organizacja pracowników, a zarząd musi spotykać się z jej przedstawicielami co najmniej raz na trzy miesiące. Tam, gdzie istnieje układ zbiorowy, plantacje muszą go przestrzegać. 

Plantacje muszą również umożliwić każdemu związkowi działającemu w sektorze lub regionie spotkania z pracownikami na terenie firmy – nawet jeśli niektórzy pracownicy należą już do innego związku. Ma to na celu rozwiązanie problemu „żółtych” związków – związków kontrolowanych przez firmę, które nie zapewniają pracownikom rzeczywistej reprezentacji.

Fairtrade prowadzi wiele projektów oferujących szkolenia z zakresu praw pracowników, promujących dialog społeczny i negocjacje zbiorowe w miejscach pracy i na poziomie sektorowym, a także pomagających związkom zawodowym i pracodawcom we wspólnym rozwiązywaniu sporów.

Wspieranie negocjacji zbiorowych 

Związki zawodowe negocjują i nadzorują wdrażanie układów zbiorowych na poziomie sektorowym i zakładowym, aby pracownicy otrzymywali swoje wynegocjowane świadczenia – rola ta jest kluczowa w działaniach Fairtrade zmierzających do zapewnienia godziwych wynagrodzeń. 

„Nie chcemy, aby pracownicy byli zależni od umów certyfikacyjnych zawartych między ich pracodawcą a firmami oferującymi certyfikację,” mówi Flinterman. „Godziwe wynagrodzenia powinny być negocjowane i zakorzenione w układach zbiorowych.”

Jednakże, jasne jest, że wiele pracy jeszcze przed nami. Chociaż Fairtrade nie może zmusić pracowników do przystąpienia do związków zawodowych, ważne jest zachęcanie do zrzeszania się: w przeciwieństwie do formalnych związków, komitety pracownicze zazwyczaj nie mogą zawierać układów zbiorowych.  

Ponadto, chociaż małe gospodarstwa rolne są z definicji głównie zależne od pracy rodzinnej, łącznie zatrudniają ogromną liczbę pracowników sezonowych i stałych. Często zarówno dochody tych rolników, jak i ich pracowników są bardzo niskie. Fairtrade jest mocno zaangażowany w poszukiwanie skutecznych sposobów wzmacniania praw pracowników w takich nieformalnych warunkach.