Lang voor het jaar 0 werd al katoen gebruikt en het is inmiddels niet meer weg te denken uit productcategorieën zoals kleding, beddengoed, meubels en hygiënematerialen. Ik durf de stelling wel aan dat katoen behoorlijk is verweven met ons dagelijks leven.

Ondanks al die jaren dat we er dankbaar gebruik van maken, staat katoenteelt nog steeds voor grote sociale en ecologische uitdagingen die niet alleen de katoenboer tekortdoen, maar ook op lange termijn duurzame katoenteelt bedreigen. Dit geeft toch stof tot nadenken.

De 2️⃣ grootste uitdagingen zijn waarschijnlijk wel het te lage inkomen van katoenboer en de milieu uitdaging waar hij of zij voor staat.

Veel katoenboeren zijn afhankelijk van tussenpersonen die hun katoen kopen, vaak tegen prijzen die onder de productiekosten liggen. Katoenprijzen op de internationale markt zijn ook volatiel. Nu kan je daar je schouders over ophalen, maar lage inkomens werken vaak nog meer negatieve gevolgen in de hand, zoals kinderarbeid, en het overmatig gebruiken van goedkopere pesticiden in plaats van duurzamere ecologische varianten. Dit laatste heeft weer negatieve effecten op de gezondheid van de boeren en op het milieu.

Katoen is verder een behoorlijk hittebestendig, maar ook een dorstig plantje. Irrigatie is gedurende het groeiseizoen zeker nodig op bijna de helft van de katoenboerderijen, wat de zoetwatervoorziening van lokale gemeenschappen in gevaar brengt. Per kilogram bedraagt het gemiddelde waterverbruik voor katoen wel 7.000 liter. Ter vergelijking, voor een kilogram aardappelen is maar 200 liter water nodig, dat is 34 keer minder. Klimaatverandering zorgt ook nog eens voor onvoorspelbare weersomstandigheden zoals minder regen en hogere temperaturen. Hiermee nemen kans op plagen en plantenziektes toe. Dit alles zal de katoenteelt onvoorspelbaarder en duurder maken.

Complexe uitdagingen

Dit zijn complexe uitdagingen om als katoen inkopend bedrijf mee aan de slag te gaan. Waar begin je? Waar doe je goed aan? Wat kan je in je eentje bereiken? Overweeg daarom om op te trekken met Fairtrade. Samen kan je meer bereiken en zorg je voor een stevige lokale basis. Er zijn meerdere keurmerken, maar Fairtrade onderscheidt zich met een stevige set standaarden om mens en milieu te beschermen en werkt met een onafhankelijk auditbureau. Daarnaast staan lokale teams paraat om boeren te begeleiden. Dat deze aanpak z’n vruchten afwerpt, blijkt uit recent onderzoek (Evaluating the environmental impact of Fairtrade certified cotton in India)

🟢 96% van de Fairtrade biologische en in-conversie*) boeren vermijden het gebruik van pesticiden volledig in vergelijking met 60% van de niet-Fairtrade conventionele boeren.
🟢 Fairtrade biologische en in-conversie boeren hebben een 14% kleinere watervoetafdruk dan niet-Fairtrade conventionele boeren.
🟢 Slechts 5% van de Fairtrade biologische en in-conversie boeren gebruikt synthetische stikstofhoudende meststoffen, vergeleken met 91% van de conventionele boeren.
🟢 Fairtrade biologisch katoen genereerde 45% minder broeikasgasemissies dan niet-Fairtrade katoen dat met biologische of conventionele methoden werd geteeld.
🟢 Fairtrade biologische boeren behaalden 13% hogere gemiddelde katoenpluisopbrengsten vergeleken met het gemiddelde van niet-Fairtrade, zowel bij biologische als conventionele productie.
🟢 Fairtrade biologische boeren verdienden gemiddeld 4,8% meer dan niet-Fairtrade conventionele boeren.

Om verder bij te dragen aan hun inkomen krijgen de katoenboeren tenminste een Fairtrade minimumprijs, een prijs die duurzame productie ondersteunt, en daarbij een vaste premie. Dit is een welkom extra bedrag dat gebruikt wordt voor hun werk en hun gezin, denk aan productieverbeteringen, onderwijs, opknappen van huizen en gezondheidszorg.

Met Fairtrade certificering als basis draagt je concreet bij aan verhogen van inkomen van de boer en aan het mitigeren van de milieu-uitdagingen in de sector. Hoe meer volumes de katoenboer kwijt kan onder deze standaarden en voorwaarden, hoe meer positieve impact op zijn inkomen en hoe minder schade aan het milieu. Fairtrade katoen, waarom zou je het niet doen? Als dat geen stof tot nadenken is…

*) boeren die biologische produceren, maar nog chemicaliën in hun bodem hebben zitten, waardoor ze nog niet volledig kunnen voldoen aan de bio eisen. Dit duurt vaak een paar jaar. Al met al een lastige tijd voor boeren, omdat ze wel al bio produceren en dus een lagere productie hebben, maar nog niet onder bio kunnen verkopen. Ze zijn in conversie naar bio.

Geschreven door Karen Bouwsma, Sr Policy Officer bij Fairtrade Nederland.