De bananensector

De bananensector is wereldwijd belangrijk, vooral in Latijns-Amerika en steeds vaker ook in Afrika en Azië. Bananen voor export worden vooral verbouwd op grote plantages, die zich soms kilometers ver uitstrekken en waar veel werknemers nodig zijn voor werkzaamheden zoals oogsten en inpakken. Deze plantages zijn vaak in handen van grote nationale bedrijven of internationale multinationals.

Kleinschalige boeren werken meestal met kleinere bedrijven en minder kapitaal. Ze doen vaak zwaarder fysiek werk en kunnen minder produceren dan de grote plantages, waardoor ze moeite hebben om te concurreren en minder kansen hebben om te groeien.

Veel boeren en werknemers die bananen produceren of plukken, verdienen ondanks hun harde werk vaak niet genoeg om in hun basisbehoeften te voorzien. Fairtrade werkt met een leefbaar loon referentieprijs, het bedrag dat nodig is voor bijvoorbeeld eten, huisvesting, onderwijs en zorg. Zo verbeteren we de inkomenspositie van duizenden bananenboeren en plantagearbeiders en dragen we bij aan de versterking van de bananensector.

Huidige uitdagingen

Bananen zijn wereldwijd big business, met miljoenen tonnen die elk jaar worden geproduceerd. Maar er zijn grote uitdagingen waarmee de sector te maken heeft:

Bananenplantages in bepaalde landen worden gelinkt aan schending van mensenrechten. Dit gaat onder meer om te lage lonen die de basisbehoeften niet dekken. Werknemers moeten soms 14 uur per dag werken, zes dagen per week, zonder overuren betaald te krijgen. Kortlopende contracten of dagcontracten worden steeds gebruikelijker.

Ongelijke machtsverhoudingen. Een klein aantal grote fruitbedrijven heeft enorm veel invloed op de internationale bananenhandel. Ook winkeliers spelen een rol door grote kortingen aan te bieden. Soms dalen de prijzen zelfs onder de kostprijs, waardoor de financiële druk terechtkomt bij de bananenboeren.

Gevolgen voor het milieu en de gezondheid. Om plagen en ziektes te bestrijden, worden op plantages vaak schadelijke bestrijdingsmiddelen gebruikt. Deze stoffen kunnen het milieu aantasten, bijvoorbeeld door het vervuilen van water. Bovendien hebben ze invloed op de gezondheid van werknemers en de gemeenschappen rondom de plantages.

Klimaatverandering en plantenziekten bedreigen de oogsten. Boeren krijgen te maken met droogte, overstromigen en orkanen. Het kost veel geld om plantenziekten zoals de schimmelziekte Tropical Race 4 (TR4) te bestrijden. 

“Als een banaan die in de supermarkt ligt, van de beste kwaliteit is en geen plekjes vertoont, is dat het resultaat van hard werk. Van ons harde werk, van de boeren.”

Roberto Gallo Castro, bananenboer bij APBOSMAM, Peru

Hoe maakt Fairtrade het verschil?

Bananen worden zowel op kleinschalige boerderijen verbouwd als op grootschalige plantages. Maar een zeer concurrerende markt creëert prijsdruk op bananen, waardoor uiteindelijk de bananentelers onder druk komen te staan. Zo bieden wij steun.

• Fairtrade bananenboeren krijgen tenminste een Fairtrade minimumprijs betaald. Dit werkt als een vangnet en vergroot de weerbaarheid van de boeren wanneer de marktprijzen dalen. 
  MP en LWRP sheet 2025
  MP en LWRP sheet 2026
• De Fairtrade premie wordt betaald bovenop de verkoopprijs, voor medewerkers van plantages en kleinschalige bananenboeren, om te investeren in gemeenschappelijke projecten of zakelijke projecten naar keuze. Dit kan gaan om gezondheidszorg, betere huisvesting of opleidingen. Het is een zeer welkome aanvulling op hun inkomen.
• De Fairtrade standaarden pakken de arbeidsvoorwaarden aan en beschermen de rechten van werknemers op grote plantages.
• Fairtrade zorgt voor hogere lonen op bananenplantages. Bedrijven kunnen via de Living Wage Differential bijdragen aan een leefbaar loon. Lees meer over ons LW aanbod.
• Fairtrade steunt kleinschalige boeren om hun inkomen te verhogen en hun onderhandelingspositie binnen de toeleveringsketens van bananen te versterken.
• Fairtrade zorgt ervoor dat het verbouwen van bananen beter is voor mens én milieu. Boeren krijgen trainingen in duurzame landbouw, bijvoorbeeld via het PIP-programma, dat helpt om slimmer en milieuvriendelijker te werken. Zo gelden er niet alleen strenge milieueisen, maar ook regels die zorgen voor betere arbeidsomstandigheden.
• Gendergelijkheid staat centraal in de Fairtrade standaarden. Deze zijn ontwikkeld om ongelijkheid te voorkomen en gelijke kansen voor vrouwen en mannen te bevorderen. De standaarden bevatten strikte eisen, zoals geen discriminatie, nultolerantie voor misbruik en geen zwangerschapstesten bij werving. Bovendien biedt Fairtrade speciale trainingen en programma’s om vrouwen te ondersteunen bij hun ontwikkeling en het vervullen van leiderschapsrollen, zodat er een eerlijke en inclusieve toekomst ontstaat voor iedereen in de keten.
• Fairtrade publiceert elk jaar actuele leefbaar loon referentieprijzen. Ook een deel van de Fairtrade premie telt mee als extra cash voor werknemers. De Fairtrade premie comités zorgen dat de extra bedragen bij de werknemers terechtkomen. Lees het hier.
• Het Fairtrade Sustainable Banana Offer wordt nu ook op steeds meer plantages ingevoerd. Zo profiteren duizenden werknemers van betere lonen en werkomstandigheden dankzij dit programma. Winkeliers en retailers kunnen actief meedoen door Fairtrade bananen aan te bieden en zo bij te dragen aan een eerlijke en duurzame sector.

Fairtrades oplossing voor leefbare lonen in de bananensector

Fairtrade werkt aan een leefbare lonen en betere werkomstandigheden op plantages. Ontdek hoe we dat doen: met minimumprijzen, premies én samenwerkingen in de hele keten.

Lees meer over onze aanpak in de bananensector

Onze partners en traders

Fairtrade bananen zijn niet alleen goed voor de boeren en werknemers, maar ook voor het milieu en jouw bedrijf. Ontdek hoe jouw bedrijf kan meedoen.