Hoe het allemaal begon

De Fairtrade-labeling begon in de jaren 1980. "Het begon als reactie op de strijd van Mexicaanse koffieboeren na de ineenstorting van de koffieprijzen. Deze prijsdaling was een belangrijke factor bij de lancering van het eerste Fairtrade-certificeringslabel, opgezet door een Nederlands ontwikkelingsagentschap. De eerste 'Fairtrade' koffie uit Mexico werd in 1989 verkocht in Nederlandse supermarkten. Het werd 'Max Havelaar' genoemd, naar een fictief Nederlands personage dat zich verzette tegen de uitbuiting van koffieplukkers in de Nederlandse kolonies. Sindsdien is Fairtrade uitgebreid naar een breed scala aan producten, waaronder bloemen en planten, en een aantal projecten en initiatieven die gericht zijn op het verbeteren van het leven van achtergestelde boeren en arbeiders in de toeleveringsketens."

Wat Fairtrade certificatie betekent

Fairtrade streeft naar duurzame ontwikkeling en eerlijke handel, vooral in ontwikkelingslanden. De focus ligt op eerlijke prijzen, fatsoenlijke arbeidsomstandigheden voor arbeiders, milieubescherming en de Fairtrade-premie die wordt gebruikt ten behoeve van de arbeiders en hun cooperatieven, legt Mungai uit. Maar wat betekent het eigenlijk om Fairtrade-gecertificeerd te zijn? "Als een producentenorganisatie of handelaar Fairtrade-gecertificeerd is, betekent dit dat onze onafhankelijke certificeerder Flocert heeft gecontroleerd of de Fairtrade-normen, die sociale, economische en milieueisen omvatten, worden nageleefd. Flocert kan een producentenorganisatie of handelaar schorsen of de-certificeren wanneer de kernvereisten worden geschonden. De focus ligt echter op het geven van de mogelijkheid aan Fairtrade-producenten om eventuele problemen aan te pakken en zich in de loop van de tijd te verbeteren."

Fairtrade Premium

De Fairtrade Premium is wat Fairtrade onderscheidt, zegt hij. "De premium is een extra geldbedrag bovenop de prijs per tak die arbeiders kunnen investeren zoals zij willen. Dit kan essentiële zaken zijn zoals gezondheidszorg, onderwijs en huisvesting, maar ook het ontwikkelen van bedrijven en lokale projecten. Volgens de laatste gegevens hebben in 2023 Fairtrade-gecertificeerde bloemen- en plantenbedrijven meer dan 7,3 miljoen euro aan premie verdiend. Dit betekent dat meer dan 75.000 arbeiders en hun gemeenschappen van deze fondsen hebben geprofiteerd. Een recente Fairtrade-studie heeft aangetoond dat bloemenarbeiders in Kenia jaarlijks zo'n 107 euro aan economische voordelen ontvangen via de Fairtrade Premium. Deze voordelen bieden aanzienlijke economische steun, vooral voor vrouwelijke arbeiders, die vaak lagere lonen verdienen dan mannen. Aangezien de gemiddelde salaris van bloemenarbeiders ongeveer 895 euro per jaar bedraagt, ondersteunt de premium arbeiders die onder de grens van het leefbaar loon van 2.808 euro verdienen. Dus door bloemen onder Fairtrade-voorwaarden in te kopen, bereiken detailhandelaren en bloemenkopers meer bloemenarbeiders met broodnodige economische en sociale voordelen dankzij de Fairtrade Premium, maar helpen zij ook arbeiders om meer van hun salaris vrij te maken voor andere essentiële uitgaven. Het is een win-winsituatie."

"Door Fairtrade bloeme te kiezen, kies je voor meer dan een mooi boeket."

Trots op onze vooruitgang

Het navigeren door een complexe wereldwijde toeleveringsketen levert veel uitdagingen op, maar Fairtrade blijft vastbesloten in zijn missie om positieve verandering te bewerkstelligen. De organisatie is trots op de stappen die tot nu toe zijn gezet, "prestaties die alleen mogelijk zijn dankzij de diepe samenwerking in de waarde keten, van producenten en arbeiders tot detailhandelaren en consumenten," zegt Mungai.

Hij en zijn team zijn vooral trots op de impact van Fairtrade op het leven van arbeiders door betere arbeidsomstandigheden en de impact die mogelijk wordt gemaakt door de Fairtrade Premium, waar arbeiders investeren in initiatieven die echte, blijvende veranderingen brengen in hun leven en gemeenschappen. "Een klassiek voorbeeld is het Naivasha Women's Hospital, nu het op één na grootste maternale doorverwijsziekenhuis in Kenia. De arbeiders in de bloemensector van Naivasha in Kenia investeerden hun premie in de bouw van de materniteit van het ziekenhuis. Initiatieven zoals deze zijn alleen mogelijk dankzij ons toegewijde wereldwijde netwerk van detailhandelaren, Fairtrade-gecertificeerde producenten en handelaren."

"Als lid van de Global Living Wage Coalition is Fairtrade ook een pionier op het gebied van het leefbaar loon, waar we benchmarks voor leefbaar loon ontwikkelen, bewustzijn vergroten en pleiten voor eerlijke compensatie in verschillende toeleveringsketens. Een belangrijk instrument in onze Fairtrade-normen is de Floor Wage-vereiste, die in 2019 werd ingevoerd voor landen zonder sectorale minimumlonen. Deze bepaling helpt arbeiders te beschermen tegen het dalen onder de armoedegrens, en heeft geleid tot loonsverhogingen van 33 tot 120 procent in landen zoals Oeganda en Ethiopië waar het voor het eerst werd geïmplementeerd."

"Via onze Fairtrade-producenten netwerken handhaven we een sterke aanwezigheid in Fairtrade-bloemenproducerende landen. Dit stelt ons in staat om directe steun te bieden aan gecertificeerde producenten en arbeiders om de meest opvallende risico's in de toeleveringsketen aan te pakken. Het heeft ons ook in staat gesteld om baanbrekende programma's op het gebied van gendergelijkheid en arbeidersrechten te implementeren, initiatieven die verder gaan dan certificering om duurzame bestaansmiddelen en fatsoenlijk werk in de bloementeeltsector te bevorderen."

Groeipotentieel

Sinds de lancering in 2002 zijn Fairtrade-bloemen nu beschikbaar in 14 markten in Europa. De productvariëteit is ook gegroeid van traditionele enkelstengel rozen naar verschillende bloemsoorten, zoals lelies en anjers, gemengde boeketten en potplanten. Volgens Mungai is de markt de afgelopen jaren stabiel gebleven, gevormd door de post-pandemie realiteit en economische uitdagingen op de Europese markten, zoals inflatie en de oorlog in Oekraïne. "Ondertussen is het aantal Fairtrade-gecertificeerde kwekers gestaag toegenomen, wat betekent dat de proportie van de volumes die onder Fairtrade-voorwaarden per boerderij worden verkocht, afneemt. Volgens onze laatste gegevens verkochten Fairtrade-producenten ongeveer 920 miljoen Fairtrade-bloemen, goed voor ongeveer 21 procent van het totale bloemenvolume dat zij produceerden." Desondanks ziet hij enorm veel groeipotentieel, geïnformeerd door het hoge consumentbewustzijn van het Fairtrade-label. "We werken samen met meer detailhandelaren om Fairtrade-bloemen in voorraad te houden en moedigen hen aan om een breed scala aan bloemen aan te bieden. We moedigen consumenten ook aan om Fairtrade-bloemen te kiezen op Moederdag, wetende dat ze worden geteeld door arbeiders op boerderijen die zich inzetten voor eerlijkheid en duurzaamheid."

Fairtrade bloemen voor Moederdag

Over minder dan een maand wordt Moederdag in veel landen gevierd. Mungai verwacht dat steeds meer kopers Fairtrade-bloemen zullen kiezen. "Mensen zijn zich steeds bewuster van hun keuzes op sociaal en milieu vlak. Onze normen zijn in lijn met de conventies van de Internationale Arbeidsorganisatie, wat betekent dat arbeiders lid kunnen worden van een vakbond en dat veiligheid een prioriteit is. Bovendien hebben Fairtrade-bloemen ook een kleinere ecologische voetafdruk omdat onze normen ook irrigatie met verminderd waterverbruik, strikte afvalbeheer en respect voor biodiversiteit vereisen. En sterk toxische pesticiden en GMO's zijn ook verboden."

"Door Fairtrade-bloemen te kiezen, kies je voor meer dan een mooi boeket," benadrukt Mungai. "Het is een keuze om ervoor te zorgen dat bloemenarbeiders met waardigheid worden behandeld, eerlijk betaald worden, en ondersteund worden in het maken van betekenisvolle veranderingen in hun gemeenschappen. Het is een klein gebaar van liefde dat een grote impact heeft—bloem voor bloem."