De bananensector

In Latijns-Amerika en steeds vaker in Afrika en Azië, worden exportbananen vooral verbouwd op enorme plantages. Deze velden, waar alleen bananen groeien (monocultuur), strekken zich soms kilometers ver uit. Om dit alles draaiende te houden moet er ontzettend veel geïnvesteerd worden – van irrigatie en transport tot technologie en verpakking. Plantages hebben veel werknemers nodig om taken zoals oogsten en inpakken uit te voeren. Vaak zijn deze plantages eigendom van grote nationale bedrijven of multinationals die in meerdere landen actief zijn. 

Kleinschalige boeren werken op een totaal andere manier. Hun boerderijen zijn veel kleiner en hebben minder geld nodig om te beginnen, maar dat betekent wel dat ze vaak veel fysieker werk moeten doen. Omdat ze minder kunnen produceren dan de grote plantages, hebben kleinschalige boeren vaak moeite om te concurreren met de goedkope bananen van de grote bedrijven. Hierdoor verdienen ze minder en hebben ze minder kansen om hun bedrijf te laten groeien. 

Huidige uitdagingen

Bananen zijn wereldwijd big business, met miljoenen tonnen die elk jaar worden geproduceerd. Maar achter deze enorme industrie schuilen grote problemen. Hier zijn enkele van de belangrijkste uitdagingen:

Bananenplantages in bepaalde landen worden gelinkt aan schending van mensenrechten. Dit gaat onder meer om te lage lonen die de basisbehoeften niet dekken. Werknemers moeten soms 14 uur per dag werken, zes dagen per week, zonder overuren betaald te krijgen. Kortlopende contracten of dagcontracten worden steeds gebruikelijker.

Ongelijke machtsverhoudingen. Een klein aantal grote fruitbedrijven heeft enorm veel invloed op de internationale bananenhandel. Ook winkeliers spelen een rol door grote kortingen aan te bieden. Soms dalen de prijzen zelfs onder de kostprijs, waardoor de financiële druk terechtkomt bij de bananenboeren.

Gevolgen voor het milieu en de gezondheid. Om plagen en ziektes te bestrijden, worden op plantages vaak schadelijke bestrijdingsmiddelen gebruikt. Deze stoffen kunnen het milieu aantasten, bijvoorbeeld door het vervuilen van water. Bovendien hebben ze invloed op de gezondheid van werknemers en de gemeenschappen rondom de plantages.

Klimaatverandering en plantenziekten bedreigen de oogsten. Boeren krijgen te maken met droogte, overstromigen en orkanen. Het kost veel geld om plantenziekten zoals de schimmelziekte Tropical Race 4 (TR4) te bestrijden. 

“Als een banaan die in de supermarkt ligt, van de beste kwaliteit is en geen plekjes vertoont, is dat het resultaat van hard werk. Van ons harde werk, van de boeren.”

Roberto Gallo Castro, bananenboer bij APBOSMAM, Peru

Hoe maakt Fairtrade het verschil?

Bananen worden zowel op kleinschalige boerderijen verbouwd als op grootschalige plantages. Maar een zeer concurrerende markt creëert prijsdruk op bananen, waardoor uiteindelijk de bananentelers onder druk komen te staan. Zo bieden wij steun.

• Fairtrade bananenboeren krijgen een Fairtrade minimumprijs betaald. Dit werkt als een vangnet en vergroot de weerbaarheid van de boeren wanneer de marktprijzen dalen. 

• De Fairtrade premie – wordt betaald bovenop de verkoopprijs – voor medewerkers van plantages en kleinschalige bananenboeren, om te investeren in gemeenschapsprojecten of zakelijke projecten naar keuze. Dit kan gaan om gezondheidszorg, betere huisvesting of opleidingen.  

• De Fairtrade standaarden pakken de arbeidsvoorwaarden aan en beschermen de rechten van werknemers op grote plantages.

• Het Fairtrade basisloon betekent een hoger loon voor duizenden werknemers op bananenplantages. Via het nieuwe Living Wage Differential kunnen ondernemingen helpen om de kloof naar leefbare lonen te overbruggen. 

• Fairtrade steunt kleinschalige boeren om hun inkomen te verhogen en hun onderhandelingspositie binnen de toeleveringsketens van bananen te versterken.

• Fairtrade helpt om ervoor te zorgen dat het verbouwen van bananen minder belastend is voor het milieu. Dit doen doormiddel van trainingen op het gebied van betere en milieuvriendelijke landbouwmethoden.  

Fairtrade bananen zijn niet alleen goed voor de boeren en werknemers, maar ook voor het milieu en jouw bedrijf. Ontdek hoe jouw bedrijf kan meedoen.